Suomi–sorani-sanakirja
Sorani on toinen kurdien kahdesta pääkielestä. Suomessa on useita tuhansia sorania äidinkielenään puhuvia.
Suomi–sorani-sanakirja on vapaasti käytettävissä Kotuksen verkkosivuilla. Sanakirjasta on julkaistu aakkosväli a–k, yhteensä 10 610 hakusanaa.
Hakusanoiksi on valittu sekä tavallista jokapäiväistä sanastoa että monien alojen keskeisiä termejä. Näitä aloja ovat muun muassa sosiaali- ja terveysala, lääketiede, opetusala, tietotekniikka ja oikeustiede. Hakusanoina on myös tavallisia paikannimiä ja lyhenteitä.
Sorani on toinen kurdien kahdesta pääkielestä, ja sen puhujat tulevat Irakista ja Iranista. Suomessa on useita tuhansia sorania äidinkielenään puhuvia maahanmuuttajia.
Kotuksessa on aiemmin julkaistu Suomi–kurmandži-sanakirja. Kurdmandži on toinen kurdien pääkielistä.
Maahanmuuttajakielten sanakirjaprojekti käynnistettiin Kotimaisten kielten keskuksessa 2011. Tavoitteena on luoda suomi – vieras kieli -sanakirjoja sellaisille maahanmuuttajakielille, joissa sanakirjojen tarve on kaikkein suurin. Kotimaisten kielten keskus toimittaa ja julkaisee maahanmuuttajakielten sanakirjoja opetus- ja kulttuuriministeriön erillisrahoituksen turvin.
Suomi–sorani-sanakirjan esittely soraniksi
فەرهەنگی فینلەندی-سۆرانی
فەرهەنگی فینلەندی-سۆرانی بە ئازادی و خۆرایی بەکاردەهێنرێت لەسەر ماڵپەڕەی ناوەندی زمانەکانی فینلەندا. لە فەرهەنگەکە تا ئێستا پیتەکانی ئا تا ک-ی زمانی فینلەندی بڵاو کراونەتەوە، پێکەوە ١٠٤٢٣ سەروشە.
- فەرهەنگی فینلەندی-سۆرانی
وەک سەروشە لە فەرهەنگەکەدا جگە لە وشەکانی ئاسایی ڕۆژانە هەروەها هەندێک چەمکی بواری جۆراوجۆری تایبەتیش هەڵبژێردراون. ئەو بوارانە بریتین بۆ نموونە لە بواری کۆمەڵایەتی و تەندورستی، پزیشکی، فێرکاری، تەکنۆلۆجیا و یاساناسی. هەروەها ناوی هەندێک هەرێمی ناسراو و کورتکراوەکانیش لەنێو سەروشەکاندا هەن.
لە ناوەندی زمانەکانی فینلەندا دوو فەرهەنگی فینلەندی بە زمانی کوردی ئامادە دەکرێن: فەرهەنگی فینلەندی-کرمانجی و فەرهەنگی فینلەندی-سۆرانی.
فەرهەنگی فینلەندی-کرمانجی پێشتر کۆتایی پێ هاتووە. سەرجەمی فەرهەنگەکە لەسەر ئینتەرنەت ئێستا لەبەر دەستدایە.
پرۆژەی فەرهەنگی زمانەکانی کۆچبەران لە ساڵی ٢٠١١دا لە ناوەندی زمانەکانی فینلەندا دەست پێ کرا. ئامانجەکە ئەوەیە کە فەرهەنگێکی فینلەندی بەو زمانانە ئامادە بکرێت کە پێویستیان بە فەرهەنگ یەکجار زۆرە. ناوەندی زمانەکانی فینلەندا فەرهەنگەکانی زمانی کۆچبەران بە بودجەیەکی تایبەتی وەزارەتی پەروەردە و کولتوور ئامادە دەکات و بڵاو دەکاتەوە.
- بۆچوون لەسەر فەرهەنگی فینلەندی-سۆرانی
Sanakirjan tekijät
Sanakirjan lähteet
Maahanmuuttajakielten sanakirjojen suomenkielisen pohjan lähteenä ovat pääosin olleet Kielitoimiston sanakirjan versiot vuosilta 2009–2020. Erikoisalojen termejä ja erisnimiä on poimittu eri lähteistä.
Soraninkieliset lähteet
Jawshani, Ali: Kurdistanica – English – Kurdish – Persian. Karaj 2015.
Karadaghi, Rashid: Azadi English – Kurdish Dictionary. Teheran 2006.
Şerefkendî, Ebdurehman (Hejar): Henbane borîne, Kurdî – Kurdî – Farsî. Teheran 1990.
Şêx Muhemmedî Xal: Ferhengî Xal. Erbil 2005.
Verkkolähteet
Suomi–sorani-sanakirjan lähteet soraniksi
سەرچاوەکانی فەرهەنگی فینلەندی-سۆرانی
سەرچاوەکان
سەرچاوە سەرەتاییەکانی فەرهەنگی زمانەکانی کۆچبەران چاپەکانی ساڵەکانی ٢٠١٩-٢٠٢٠ی ئەم فەرهەنگەیە
دەستەواژەکانی بواری تایبەت و ناوە تایبەتیەکان لە چەندین سەرچاوەی جۆراوجۆر وەرگیراون.
سەرچاوەکانی بە زمانی کوردی:
- جەوشەنی، عەلی: کوردستانیکا - فەرهەنگی ئینگلیزی - کوردی - فارسی. کەرەج ٢٠١٥.
- قەرەداغی، ڕەشید: فەرهەنگی ئازادی ئینگلیزی کوردی. تاران ٢٠٠٦.
- شەرەفکەندی، عەبدوڕەحمان (هەژار): هەنبانە بۆرینە، فەرهەنگی کوردی - کوردی - فارسی. تاران ١٩٩٠.
- شێخ موحەممەدی خاڵ: فەرهەنگی خاڵ. هەولێر ٢٠٠٥.
سەرچاوە ئینتەرنەتیەکان:
- bradost.net/ferheng- برادۆست وشەدان:
- https://lexin.nada.kth.se/lexin/ لێکسین:
- lex.vejin.net - ڤەژین
Soranin oikeinkirjoituksesta
Soranilla on melko vakiintunut kirjakieli, jota myös tässä sanakirjassa pääosin noudatetaan. Samasta asiasta tai ilmiöstä saatetaan kuitenkin käyttää eri sanaa tai ilmaisua varsinkin eri maissa (Irak, Iran), mutta jonkin verran myös saman maan sisällä eri alueilla.
Tätä vaihtelua on pyritty huomioimaan, jotta sanakirjan suomenkieliset vastineet olisivat mahdollisimman kattavasti ymmärrettävissä ja jotta käyttäjä voi löytää suomenkielisen vastineen etsimällä myös soraninkielisillä hakusanoilla. Tästä johtuen monelle suomenkieliselle hakusanalle on annettu useampi kuin yksi soraninkielinen vastine. Monesti kyse on kokonaan eri vastineista, mutta toisinaan myös saman sanan eri kirjoitusmuodoista.
Myös soranin kirjoitusjärjestelmässä on jonkin verran vaihtelua. Esimerkiksi suomen K-kirjainta vastaava kirjain kirjoitetaan Iranin soranissa muotoa ک, mutta Irakin soranissa sekä muotoa ک että usein myös muotoa ك. Tässä sanakirjassa käytämme ainoastaan muotoa ک.
Lisäksi numeroiden merkitsemistavassa on vaihtelua: Irakissa käytetään numeroista 4, 5, 6 muotoja ٤، ٥، ٦, kun taas Iranissa muotoja ۴, ۵, ۶. Tässä sanakirjassa käytämme ensin mainittuja.
Soranin oikeinkirjoituksesta soraniksi
سەبارەت بە ڕێنووسی کوردی
لە فەرهەنگەکەدا هەولدەدرێت زمانی ئەدەبیی کوردی پەیڕەو بکرێت. بەڵام وەک کە باش دەزانرێت لە کوردیدا بەرامبەر زۆربەی وشەی فینلەندی چەندین وشەی جیاواز هەن لە هەرێم وڵاتە جیاوازەکانی کە کوردی لێی قسە دەکرێت (بۆ نموونە لە باشوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان) و هەروەها لە هەمان وڵاتیشدا لە ناوچە جیاوازەکان. لە فەرهەنگەکەماندا هەوڵ دراوە ئەو جیاوازیانەش لەبەر چاو بگرین بۆ کە بەکارهێنەرەکان وشە فینلەندیەکان باش تێبگەن و هەروەها بۆ ئەوە کە بتوانن بە گوێرەی شێوەزارە کوردیەکانیان لە ناو فەرهەنگەکەدا لە وشە بگەڕن. بۆیە بەرامبەر بە زۆرینەی سەروشە فینلەندیەکان چەندین وشەی کوردی دانراون. هەندیک جار ئەو وشانە بە تەواوی لە یەکتر جیاوازن بەڵام هەندێک جاریش شێوازە جۆراوجۆرەکانی هەمان وشەن.
لە ڕێنووسی کوردیدا هەندێک جیاوازی هەیە. بۆ نموونە، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە کۆتایی وشەدا پیتی (ک) هەمیشە وەک (ک) دەنووسرێت بەڵام لە باشووری کوردتسن هەندیک جار وەک (ک) و هەندێک جاریش وەک (ك). لەم فەرهەنگەکەدا هەمیشە بە شێوەی (ک) نووسراوە.
هەروەها لە شێوازی دیاریکردنی هەندێک هژمارەشدا جیاوازی هەیە. لە باشووری کوردستان ژمارەکانی چوار، پێنج و شەش وەک ٤، ٥، و ٦ دەنووسرێن بەڵام لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە شێوەی ۴، ۵ و ۶. لەم فەرهەنگەکانی وەک ٤، ٥، و ٦ دیاری کراون.
